Προστάτες Μας> Θάνατος, Ανάσταση και Αθανασία (15)

Ακολουθεί μια ομάδα Αγίων, η οποία σχετίζεται γενικότερα με τον θάνατο. Φυσικά εδώ οι Άγιοι και οι Αρχάγγελοι λειτουργούν αποτρεπτικά ως προς τους πιστούς. Έχουν δανείσει όμως τα ονόματά τους σε πολλές επιχειρήσεις, γραφεία και επαγγελματικά σωματεία που σχετίζονται με το θλιβερό αυτό κύκλο παροχής υπηρεσιών (κυρίως γραφεία τελετών, κοιμητήρια κ.α.)

01. Αρχάγγελος Μιχαήλ για τις ψυχές. Ο Μεγάλος Ταξιάρχης, Αρχάγγελος Μιχαήλ έχει σχέση με τον θάνατο γιατί κατά την παράδοση παίρνει τις ψυχές. Πολλά γραφεία τελετών έχουν το όνομά του, και όσοι εργάζονται σε αυτόν τον ιδιαίτερο κλάδο, τον θεωρούν προστάτη τους. Ο λαός πιστεύει ότι κάποτε ο Αρχάγγελος λύγισε από τα παρακάλια κάποιου ετοιμοθάνατου και δεν του πήρε την ψυχή, γι’ αυτό τιμωρήθηκε με κώφωση. Από τότε δεν ακούει τα παρακάλια κανενός. Ο Μιχαήλ ονομάζεται στην Σύμη «Καιλιώτης», γιατί καίει τις καρδιές και «Κουρκουνιώτης», επειδή χτυπά (κουρκουνά) τις πόρτες και ζητά ψυχές. Αλλού οι γέροι μαζεύονται και σφάζουν κόκορα προς τιμήν του, άλλοι δεν αφήνουν τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι, μην τυχόν τα δει ο Μιχαήλ και έρθει να τους πάρει… το όνομα «Σταμάτης – Σταμάτα – Σταματία» φέρεται να έχουν σχέση ιδιαίτερη με τον Μιχαήλ και χρησιμοποιούνται συχνά. Σε πολλά μέρη, όταν τα παιδιά πέθαιναν σε νηπιακή ηλικία, το ένα πίσω από το άλλο, οι γονείς βάπτιζαν το βρέφος Σταμάτη ή Σταμάτα και ο Μιχαήλ σταματούσε να τα παίρνει…! Στη Σιγή της Βιθυνίας «σκλάβωναν» οι μάνες τα άρρωστα παιδιά τους στον Μιχαήλ, για να τα αφήσει να ζήσουν. Τα παιδιά αυτά φορούσαν στον λαιμό τους ένα χαλκά για όσα χρόνια τα είχε «σκλαβώσει» η μητέρα τους στον Αρχάγγελο. Με το πέρασμα του χρόνου, όταν έπρεπε να «ξεσκλαβωθούν», πλήρωναν ένα τίμημα στον Αρχάγγελο, έβγαζαν τον χαλκά και τον αφιέρωναν στην Εκκλησία που τιμά το όνομά του. Άλλοι τάζουν χρυσούς ή ασημένιους χαλκάδες στο όνομα του Αρχαγγέλου (εορτάζει 11 Ιανουαρίου και 8 Νοεμβρίου).

02. Αθανάσιος για να μην γνωρίσουμε θάνατο. Γεννήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα, έκανε φιλοσοφικές και θεολογικές σπουδές και το 328 χειροτονήθηκε Επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, ύστερα από σημαντική δράση στους κόλπους της Εκκλησίας, ιδίως κατά τις διαμάχες με τους Αρειανιστές. Εκδιώχθηκε και εξορίσθηκε για πολλά χρόνια από τον Αρειανό αυτοκράτορα Κωνστάντιο, επέστρεψε στην έδρα και στο αξίωμά του το 366 και αναπαύτηκε λίγα χρόνια αργότερα σε ηλικία 75 ετών. Λόγω ονόματος σχετίζεται με τον θάνατο, αλλά με αποτρεπτική σημασία. Οι πιστοί επικαλούνται την χάρη του «για να μην γνωρίσουν θάνατο»… πράγμα αδύνατο. Ο Άγιος Αθανάσιος είναι αποδέκτης ταμάτων για να κρατά μακριά από τους πιστούς τον θάνατο – ωστόσο τιμωρεί με τον ίδιο τρόπο εκείνους που δεν τιμούς με αργία την εορτή του. Στη Σαμοθράκη θεωρείται ιαματικός Άγιος – Θεραπευτής, ενώ στην Φθιώτιδα τον θεωρούν προστάτη των κτηνοτρόφων. Στην εορτή του (18 Ιανουαρίου), στην επαρχία σφάζονται βόδια ή πρόβατα ή κοκόρια για το καλό. Εκείνη την ημέρα δεν πραγματοποιείται καμία εργασία, γιατί πιστεύεται ότι όποιος το κάνει προκαλεί τον θάνατο. Ακόμα, δεν κλείνονται συμφωνίες και δεν γίνεται αρχή για τίποτα.

03. Δίος ο Όσιος για όσους παίρνουν χάρη. Ο Όσιος έζησε την εποχή του Θεοδοσίου του Μεγάλου. Έκανε πολλά ιαματικά θαύματα. Ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα γεγονότα της ζωής του είναι το εξής: Ό Όσιος είχε πέσει βαριά άρρωστος να πεθάνει. Όλοι έτρεξαν δίπλα του για να πάρουν την τελευταία ευλογία του. Δύο Πατριάρχες από την Κωνσταντινούπολη και την Αντιόχεια, ήρθαν για αν τον προσκυνήσουν.

04. Δόμνα, για ταφικές τελετές. Έζησε στα τέλη του 3ου με αρχές του 4ου αιώνα και ήταν ιέρεια στο ναό του Δωδεκάθεου, στο παλάτι του Μαξιμιανού στη Νικομήδεια. Όταν έγινε Χριστιανή, προσποιήθηκε την τρελή, ντύθηκε αντρικά και τριγύριζε αναζητώντας και ενταφιάζοντας τα λείψανα των Μαρτύρων. Έτσι ταυτίζεται με τις ταφικές τελετές (εορτάζει 28 Δεκμβρίου).

05. Λάζαρος, για να διώξουμε τα κακά πνεύματα. Κατά την παράδοση, προστατεύει τους πολύ βαριά άρρωστους, τους μελλοθάνατους αλλά και τους ανανήψαντες (ψευτο-αναστημένους). Το Σάββατο του Λαζάρου (του φτωχο-Λαζάρου που λέει ο λαός) φτιάχνουν κουλουράκια με σχήμα ανθρώπου που τα λένε «Λαζαρέλια – Λαζαράκια ή Λαζόνια», τα τυλίγουν με δάφνες και τα δίνουν στα παιδιά που τραγουδούν ειδικά τραγούδια, τα λεγόμενα «Λαζαρικά». Τα παιδιά κρατούν ομοιώματα ή εικόνες του Λαζάρου και γυρνούν στα σπίτια του χωριού και «τα λένε»… Στην ηπειρωτική Ελλάδα γυρίζουν μόνο τα κορίτσια, οι γνωστές Λαζαρίνες ή Λαζαρίτσες. Αλλού οι Λαζαριστές προσπαθούν με άγριες μεταμφιέσεις ή με κρότους να διώξουν κάποιο κακό πνεύμα, άλλοτε πάλι παλεύουν με έναν υποτιθέμενο άγνωστο εχθρό (ίσως τον ίδιο τον θάνατο) και φυσικά τον νικούν.

06. Οι Επτά παίδες εν Εφέσω, για τον ύπνο αλλά και για την αφύπνιση. Με την ανάσταση των νεκρών συνδέονται και οι «επτά παίδες». Όταν αυτοκράτορας ήταν ο Δέκιος, στα μέσα του 3ου αιώνα, ξέπσασε μεγάλος διωγμός. Επτά νεαροί Χριστιανοί, για να μην συλληφθούν και υποχρεωθούν να αλλάξουν την πίστη τους, κρύφτηκαν στην σπηλιά όπου είχε θαφτεί η Μαρία η Μαγδαληνή. Η Χάρη του Θεού τους έκανε να «κοιμηθούν» επί 194 χρόνια! Όταν στην εποχή του Θεοδοσίου του Μικρού εμφανίσθηκε μία νέα αίρεση, που αμφισβητούσε την ανάσταση των νεκρών, οι «επτά παίδες» ξύπνησαν και κατέβηκαν στην Έφεσο να διδάξουν. Το γεγονός προ-αναγγέλλει την μελλοντική ανάσταση όλων των νεκρών. Ο λαός μας έχει συνδυάσει το γεγονός με την αϋπνία, τον ύπνο, το ξύπνημα αλλά και με την ψυχική αφύπνιση (εορτάζουν 4 Αυγούστου).

07. Μαύρα, με τα μαύρα. Μία «παρεξηγημένη» Αγία λόγω ονόματος. Ο λαός μας την έχει (ατυχώς) συνδυάσει με τον θάνατο. Τα μαύρα ρούχα που φοράμε σε ένδειξη πένθους είναι υπεύθυνα γι’ αυτό. Στο Φανάρι της Ανατολικής Θράκης όσοι είχαν σπυριά μάζευαν από τον δρόμο σαράντα βόλια, τα παράχωναν έξω από το αγίασμα της Αγίας και έλεγαν τρεις φορές: «Αν έρθω και τα παραχώσω, τότε να τα ξαναβγάλω». Το ίδιο αγίασμα ήταν ωφέλιμο για όλες τις γυναίκες που είχαν μωρά και ήθελαν να κατεβάσουν γάλα. Οι γεωργοί δεν σπέρνουν καλαμπόκι την ημέρα της εορτής της για να μην «μαυρίσει» (μην πιάσει δαυλό). Η Αγία Μαύρα μαζί με τον σύζυγό της Τιμόθεο λατρεύονται ιδιαίτερα στην Λευκάδα στις 3 Μαΐου.

08. Αγία Βαρβάρα, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Σάββας. Τα λεγόμενα από τον λαό «Νικολοβάρβαρα». Η Αγία Βαρβάρα (4 Δεκεμβρίου), ο Άγιος Σάββας (5 Δεκεμβρίου) και ο Άγιος Νικόλαος (6 Δεκεμβρίου) στην Πελοπόννησο σχετίζονται με τον θάνατο. Λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών που συνήθως επικρατούν τον Δεκέμβρη, προκαλούνται πολλοί θάνατοι, γι’ αυτό και ο λαός μας λέει: «Άι-Βαρβάρα βαρβαρώνει (δυναμώνει από το κρύο), Άι-Σάββας σαβαρώνει (σαβανώνει) κι Άι-Νικόλας παραχώνει (θάβει)». Ιδιαίτερα την Αγία Βαρβάρα πολλές φορές την επικαλούνται όταν συμβαίνουν ξαφνικοί θάνατοι καθώς και στις τελευταίες στιγμές ενός μελλοθάνατου. Αλλά και τον Άγιο Σάββα, τον αγιασμένο (περίφημος ερημίτης), πάντα τον επικαλούνται για το σαβάνωμα των νεκρών, γι’ αυτό και σχετίζεται ιδιαίτερα με τα Γραφεία Τελετών.

09. Αικατερίνη η Μεγαλομάρτυς. Η Αγία στην Κεφαλλονιά σχετίζεται με τον θάνατο, γι’ αυτό και την επικαλούνται οι συγγενείς των ετοιμοθάνατων την δύσκολη ώρα. (Παρήχηση: Αικατερίνη= έγκατα) (εορτάζει 25 Νοεμβρίου).

10. Αναστασία, Αναστάσιος – Ανάσταση. Λόγω ονόματος και οι ομώνυμοι Άγιοι ή μάρτυρες σχετίζονται (λαθεμένα) με τον θάνατο, τις επιθανάτιες και μεταθανάτιες τελετές.



*******************